مسئلهای که در عصر کرونا و این روزها آنقدری که باید مورد بررسی قرار نگرفته، تاثیر هجوم اخبار بد بر ذهن و روان تاثیرپذیر کودکان است. در این راستا آی قصه برآن شد تا نشستی در این مورد برگزار کند؛ نشستی که به تاثیر اخبار ناگوار بر کودکان بپردازد و راهکارهایی برای مراقبت از سلامت روان کودک و والدین در عصر اخبار ناگوار ارائه کند. در این نشست آیقصه میزبان دو مهمان عزیز بود؛ آقای علی اصغر سید آبادی نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان و خانم عاطفه مظفری روانشناس و طرحواره درمانگر. میزبانان این نشست نیز فاطمه فرهاد و سپیده بیگدلی از نویسندگان مجله کودک و خانواده آی قصه بودهاند.
پیشنهاد میکنیم ابتدا بخشهای قبلی این نشست را بخوانید.
بخش اول: تاثیر اخبار ناگوار بر کودکان
بخش دوم: تاثیر افسردگی والدین بر کودک
بخش سوم: هنگام مواجهه کودک با اخبار ناگوار چه کنیم؟
همچنین پس از تماشای ویدئوی بخش چهارم، میتوانید گزارش کامل را هم بخوانید.
مراقبت از سلامت روان کودک هنگام مواجهه با اخبار ناگوار
در بخش چهارم این نشست به سراغ راههای عملی برای برقراری سلامت روان کودک و والدین در عصر اخبار ناگوار رفتیم. عاطفه مظفری در این رابطه گفت:
من توصیه میکنم مدیتیشن را فراموش نکنید؛ یعنی خانوادهها زمانی را تعیین کنند تا بهکل از تکنولوژی دور باشند و روانشان برای دقایقی دکمهی آف و زنگ خطر هورمونها را بزند و مغزشان به آرامش برسد و بتواند منظم شود. همان یک بار اخبار دیدن کافی است، جاهایی را برای کمک کردن خودمان مشخص کنیم تا سهم خودمان را انجام دهیم. بهگفتهی کامو اگر ما حتی خوبی کردنمان برای منفعت باشد، این چندان مفید نیست. و سارتر میگوید ما به این دنیا پرتاب شدهایم؛ این پرتاب شدن به دنیا هم شامل آزادی و اراده است؛ این آزادی برای انسان مسئولیتی به همراه دارد که مجبور است ازش استفاده کند تا بتواند آزادیاش را تعریف کند و به واسطهی آن دست به انتخاب میزند.
مدیتیشن؛ راهکاری برای مراقبت از سلامت روان هنگام مواجهه با اخبار ناگوار
مظفری یک راه عملی مهم برای مراقبت از سلامت روان کودک و والدین هنگام مواجهه با اخبار ناگوار را مدیتیشن دانست و افزود:
در مجموع میبینیم ما با برگشتن به درون خودمان و دیدن تنهاییمان و اینکه ما از ترس تنها شدن مدام دستوپا میزنیم به چیزهایی چنگ بزنیم و دلبستگیهای سستی داریم، تنهاییمان را میبینیم. مدیتیشن کمک میکند به تنهایی سازندهای برسیم که قرار نیست انزواطلبانه باشد؛ انسانها در ارتباط با دیگران میتوانند خودشان را بشناسند و به تنهایی خودشان مفهوم بدهند.
ما زمانی را در طول روز مشخص میکنیم و به مدیتیشن و ذهنآگاهی میپردازیم تا در لحظه حضور داشته باشیم. مایند فولنس به معنی ذهن آگاه در لحظه است که میتواند با مدیتیشن و یوگا کسب شود. شناخت خود، مشاوره خوب و آگاهانه میتواند راه دیگری برای آموزش به والدین باشد. همچنین میتوانیم فلسفه را به کودکان یاد بدهیم تا بهتر با جهان مواجه شود. فسلفه برای این است که زندگی برای ما ملموستر شود و میتوانیم این را به کودکان آموزش دهیم.
پیش از وقوع فاجعه به فکر مراقبت از سلامت روان کودک و خودمان برابر اخبار ناگوار باشیم
علیاصغر سیدآبادی نیز در نشست مراقبت از سلامت روان کودک در عصر کرونا و اخبار ناگوار گفت:
از نظر من فاجعه وقتی رخ میدهد که ما دست از رویا ساختن میکشیم و به این نتیجه میرسیم که دیگر نمیتوانیم رویا بسازیم. ملتی که نتواند برای آینده رویا ببافد و تخیل کند، طبیعتا خیلی چیزها را از دست میدهد. ما اگر به تجربههای تاریخیمان برگردیم، ایران در این وضعیت بوده است؛ ما مدام به لحاظ جغرافیای طبیعی در معرض سیل و زلزله قرار گرفتهایم، به لحاظ سیاسی در موقعیتی قرار گرفتیم که همیشه بهمان حمله شده، پس این ملت میراث بزرگی برای مواجهه با مصائب پشت سرش دارد؛ مثلاً حملهی مغولها رخ داد و ما از دل آن حمله دوباره بلند شدیم و چیزهایی پیدا کردیم تا بهشان چنگ بزنیم.
دستاویزی به نام ادبیات
سیدآبادی به ادبیات بهعنوان راهی برای مراقبت از سلامت روان کودک و خودمان در برابر اخبار ناگوار اشاره کرد و افزود:
یکی از دستاویزهایمان هم ادبیات و شعر بوده است؛ شعر آن دوره مثلاً شعر عرفانی بود که امکان تخیل یک آیندهی بهتر را میداد. با همین نگاه تصور میکنم ادبیات میتواند یک راه حل باشد و کمک کردن به کودکان برای تخیل و رویا آفریدن کمک کننده است. ما الان به دلیل روان رنجور خودمان ممکن است جلوی رویا ساختن کودکان را هم بگیریم؛ به نظر من باید رویاآفرینی را در کودکان تقویت کنیم؛ رویا تنها فانتزی نیست، منظورم رویای عدالت، رویای آزادی، رویای مقابله با ناراستیها و…. است.
یکی از راههایی که برای مراقبت از سلامت روان کودک و همگان در عصر اخبار ناگوار توصیه میشود مهاجرت است اما چند نفر میتوانند بروند؟ نمیشود که به یک ملت گفت برو! پس ما وقتی در مورد راهحل جمعی صحبت میکنیم، باید پرسشمان را عوض کنیم و بپرسیم چطور میتوانیم همینجا و با همین شرایط قدمهایی برای بهتر شدن برداریم؟ باید کمک کنیم کودکان هم با این پرسش مواجه شوند. برای کودکان راهحلهای در دسترسی وجود دارد؛ میتوان از کارهای کوچک مثلا جلوگیری از انقراض یک حیوان شروع کرد. یک کتابی به نام دنیای بهتری بسازیم در انتشارات شهر قلم منتشر شده است؛ البته این کتاب خارجی است و راهکارهایی به کودکان ارائه میدهد. با اینحال تمام این راهکارها مستلزم تغییر پرسش اصلی است؛ اینکه بپرسیم چطور میتوانیم در ایران وضعیتمان را بهتر کنیم؟
بخشهای قبلی این نشست را از دست ندهید:
بخش اول: تاثیر اخبار ناگوار بر کودکان
بخش دوم: تاثیر افسردگی والدین بر کودک