محققین بسیاری تلاش کرده‌اند تا تاثیر بازی‌های ویدئویی را بر رشد و تحول کودکان مورد بررسی قرار دهند. تاکنون انواع مختلفی از بازی‌های ویدئویی برای اهداف متفاوت طراحی و ساخته شده است. برخی جنبه سرگرمی دارند و برخی آرامش بخش هستند، در حالیکه سایر بازیها چالش‌برانگیزتر بوده و برای یادگیری و رشد مغز، مفید می‌باشند. با اینهمه، همه بازیها مناسب کودکان نیستند و می‌توانند تاثیر نامطلوب بر آن‌ها داشته باشند.
این مطلب را مجله کودک، تیم پژوهشی و آموزشی آی‌قصه از سایت معتبر parenting.firstcry ترجمه و بازنویسی کرده است.
اثرات مثبت بازی‌های کامپیوتری بر کودکان
در اینجا، به برخی از مزایای بازی‌های کامپیوتری برای کودکان اشاره می‌کنیم:
- کار تیمی
امروزه، بیشتر بازیها بصورت آنلاین انجام شده و اغلب، چند بازیکن از گوشه و کنار کشور و یا حتی دنیا را شامل می‌شوند، که همین مساله کودکان را ترغیب می‌کند با یکدیگر بصورت گروهی بازی کنند. این کار به کودک شما کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای همکاری تیمی و حل مسائل بصورت گروهی را کسب کند.
- کسب مهارت‌های تصمیم‌گیری بهتر
بازی‌های کامپیوتری در زمان واقعی انجام شده و شتاب اکثر آن‌ها خیلی بالا است و به همین دلیل، بازیکنان باید سریع و در مدت زمانی کوتاه تصمیم بگیرند. این کار به شکل‌گیری مهارت‌های تصمیم‌گیری کمک می‌کند که در حوزه‌های مختلف زندگی واقعی همچون ورزش یا موارد پزشکی و درمانی که مستلزم اخذ تصمیمات لحظه‌ای تحت فشار و استرس زیاد است، از ارزش بالایی برخوردار است.
- حفظ دقت بالا در هنگام اخذ تصمیمات سریع
با انجام بازی‌های ویدئویی، کودک یاد می‌گیرد که تمامی پارامترهای وابسته را سریعا محاسبه کرده و به این شکل، سطح دقتش بالا می‌رود. این یکی از مهارت‌های فوق‌العاده مفید است، و به همین دلیل حتی به سربازان و پزشکان نیز توصیه می‌شود بازی‌های ویدئویی را انجام دهند تا مهارت‌های تصمیم‌گیری خود را ارتقا دهند.
- هماهنگی بین دست و چشم
کودکان با انجام بازهای ویدئویی، نحوه هماهنگی بین چشم و دست را یاد می‌گیرند – بچه‌ها یاد می‌گیرند به چه شکل، هر حرکت اندام‌های بدنشان بر فضا و منابع بصری اطراف آن‌ها تاثیر می‌گذارد. ایجاد هماهنگی بین دست و چشم برای انجام فعالیت‌های روزمره ضروری است، همچنین در تقریبا تمامی فعالیت‌های ورزشی نیز به آن نیاز داریم و حتی در حل معما نیز می‌تواند راهگشا باشد.
- کارکرد شناختی بهتر
زمانی که مهارتی خاص چندین بار تکرار می‌شود، مغز انسان شروع به ایجاد یک ساختار خاص کرده و مسیرها و پیام‌رسان‌های عصبی جدیدی می‌سازد تا کارکرد خود را بهینه کند. در مواقعی که فرد در حال تمرکز شدید است، مغز از خود قالب‌برداری می‌کند تا بتواند مسائل را سریعتر حل کند، که در نهایت می‌تواند به حل مشکلات در زندگی واقعی نیز کمک کند.
اثرات منفی بازی‌های ویدئویی بر کودکان
مضرات بازی‌های ویدئویی نیز مورد تأکید قرار گرفته است. برخی از آن‌ها به شرح زیر می‌باشند:
- مشکلات سلامتی
صرف اینهمه وقت برای بازی‌های کامپیوتری بجای انجام فعالیت‌های بدنی می‌تواند به طرق مختلف بر سلامت کودک تأثیر منفی بگذارد. اگر کودک از خانه خارج نشود و در دنیای واقعی، با دیگران معاشرت نکند، از نظر رشد شناختی دچار مشکل خواهد شد. ساعات طولانی یکجا نشستن و بازی کردن با کامپیوتر باعث افزایش چاقی، تضعیف عضلات و مفاصل، بی‌حس شدن دست‌ها و انگشتان بدلیل اعمال فشار زیاد بر آن‌ها می‌شود، و مطالعات انجام شده نشان‌دهنده آن است که حتی ممکن است بینایی کودک را نیز تضعیف کند.
- مشکلات تحصیلی
جذابیت و سرگرمی همراه با بازی‌های کامپیوتری، کاملا با یک روز عادی در مدرسه و حس و حال آن در تضاد است. به همین دلیل، بچه‌ها بازی‌های کامپیوتری را به هر چیز دیگری ترجیح داده و در نتیجه، علاقه و توجه زیادی به فعالیت‌های مدرسه نشان نمی‌دهند. حتی در خارج از فضای مدرسه و در منزل هم سعی می‌کنند از زیر انجام تکالیف و یا درس خواندن پیش از امتحانات کلاسی در بروند و به جای آن، بازی‌های ویدویی را انتخاب می‌کنند. این امر باعث ضعیف شدن عملکردشان در مدرسه شده و بر هوش هیجانی آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد.
- مواجهه با ارزش‌های غلط
بسیاری از بازی‌های ویدئویی موجود در بازار حاوی صحنه‌های بیش از حد خشونت‌بار و جنسی، الفاظ رکیک، مفاهیم نژادپرستانه و خیلی موارد دیگر است که اصولا برای بچه‌ها بدرستی قابل درک نیست. بچه‌ها معمولا نمی‌توانند تشخیص دهند که این تصاویر به شکلی اغراق‌آمیز و غیر واقعی نشان داده شده و در نهایت، ممکن است خودشان هم همان رفتارها را تقلید کنند. معماری مغز آن‌ها هنوز در حال رشد و توسعه است و تا زمانی که با دنیای واقعی روبرو نشوند، قادر به تشخیص درست و غلط نیستند.
- قطع ارتباط با جامعه
حتی اگر بازی‌های ویدئویی چند نفره هم داشته باشیم، باز هم اکثر بچه‌ها به تنهایی و در اتاق خوابشان بازی می‌کنند. این مساله، مهارت‌های بین فردی آن‌ها در زندگی واقعی را بشدت محدود می‌کند و باعث می‌شود بیشتر به سمت تنهایی و تعاملات دیجیتالی سوق پیدا کنند. این کودکان قدرت شروع مکالمه را ندارند و در جمع‌های اجتماعی، حوصله‌شان سر رفته و احساس بیگانه بودن می‌کنند. و در نتیجه، احتمال ابتلا به اختلال سازگاری، افسردگی، اضطراب، و استرس در زندگی شغلی و شخصی آن‌ها افزایش می‌یابد.
- رفتار پرخاشگرانه
محتوای خشن بازی‌های ویدئویی و حس خشنودی آنی که ایجاد می‌کنند می‌تواند منجر به بی‌حوصلگی و پرخاشگری کودک شود. زمانی که اوضاع طبق برنامه مورد نظر کودکان پیش نمی‌رود یا با برخی موانع و محدودیت‌ها برایشان اعمال می‌شود، از کوره در می‌روند یا به افکار خشونت‌آمیزی روی می‌آورند که ممکن است بعدها در برخی رفتارهای دردسرساز آن‌ها خود را نشان دهد.
