سی‌ام نوامبر سال ۱۸۳۵ بود که روستایی در فلوریدای آمریکا، میزبان کودکی به نام «ساموئل لانگهورن کلمنس» شد؛ فرزند خانواده‌ای معمولی. پسرک چهار ساله بود که خانواده‌اش به شهر هانیبال در همسایگی رودخانه‌ی می‌سی‌سی‌پی رفتند. دوران کودکی‌اش در آغوش رود گذشت؛ در دل طبیعتی بکر و دست‌نیافتنی که بعدها دست‌مایه‌ای برای خلق آثار بزرگش شد. شاید همین همسایگی در کنار رود بود که به خلق قصه‌ی نویسنده‌ای تکرار نشدنی کمک کرد. پسرک یازده دوازده ساله بود که پدر وکیلش دنیا را ترک کرد و تنگ‌دستی، مسیر زندگی خانواده را تغییر داد. این مقدمه‌ی زندگینامه مارک تواین است.
در ادامه، سپیده بیگدلی، نویسنده‌ی سایت کودک و نوجوان آی قصه درباره‌ی این نویسنده‌ی محبوب بیشتر برایمان گفته است.
دیدار با کلمه‌ها
مارک تواین بعد از مرگ پدر مدتی به نجاری پرداخت؛ شانزده ساله بود که با کمک برادرش برای حروف‌چینی به روزنامه رفت و همان‌جا بود که با کلمات و دنیای آن‌ها دیدار کرد. اولین مقاله‌اش را در همان روزنامه نوشت و بعد از آن پای مقاله‌هایش به نشریات مختلف باز شد.
فراز و نشیب روی موج‌ها؛ آجرهای آثار بزرگ ادبی مارک تواین
مارک تواین مدتی به گروه‌های جست‌وجوی گنج پیوست و بعد چهار سال روی کشتی‌های شناور در می‌سی‌سی‌پی کار کرد. تجربه‌‌ای که بعدها آجرهای داستان‌های بی‌نظیرش مثل هکلبری‌فین شد. در همین سفرها بود که پسر جوان شهرهای کنار رودخانه‌ها و شخصیت‌های مختلف را دید و در گوشه‌‌ای از ذهنش ذخیره کرد. سال ۱۸۶۱ آشوب‌های داخلی آمدند و می‌سی‌سی‌پی را از کشتی‌ها خلوت کردند. جنگ شروع شد و تواین با گرایش جنوبی‌اش مدتی در نیروهای نظامی خدمت کرد. فراز و نشیب‌ها برای تواین پایان نداشتند؛ ماجرای بعدی، سفر به غرب بود؛ سفری که به زعم نجف دریابندری، مترجم آثار مارک تواین: «رفتن به غرب در اصطلاح آمریکای آن زمان، گاه به معنای یاغی شدن یا حتی سر به صحرا نهادن نیز بوده است…» این سفر و دیدار با قبیله‌های بومی بعدها به کتاب «زندگی سخت» تبدیل شد.
بازگشت به نوشتن
سال ۱۸۶۲ بود که مارک تواین ویراستاری روزنامه‌ای را پذیرفت. این اتفاق پیوند او و نوشتن را رسمی و محکم‌تر کرد. مقاله‌های زیادی نوشت و در نهایت انتشار داستان کوتاه «قورباغه‌ی جهنده‌ی مشهور کالاواراس کانتی» سال ۱۸۶۵ مسیر جدیدی را برایش رقم زد. داستانی ساده و به سبک فکاهی که در اکثر روزنامه‌های کشور به چاپ رسید؛ بارها دیده شد و خوانده شد و تحسین شد و تواین را به دنیای داستان‌ها کشاند تا شروع قصه‌ی یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین نویسنده‌های تاریخ باشد.
مارک تواین؛ نامی یادگار دوران ملوانی ساموئل
«ساموئل لانگهورن کلمنس» در همان سال‌ها، حوالی سال ۱۸۵۹ نامش را به مارک تواین تغییر داد؛ نامی عجیب که از دل قایق‌رانی برآمده بود و اصطلاحی، ورد زبان قایق‌ران‌ها بود. مارک تواین به جایی گفته می‌شود که آب دوازده فوت از مسیر اصلی رودخانه بالاتر بیاید و بستر امنی برای رفت‌وآمد کشتی‌ها باشد!
سفر، همراه همیشگی تواین
تواین بخش زیادی از عمرش را در سفرهای مختلف سپری کرد؛ چهره‌های متنوعی دید و ماجراهای عجیبی را لمس کرد. سال ۱۸۶۷ پایش به نیویورک رسید و بعد راهی اروپا شد.
کتاب‌ها یکی بعد از دیگری به دنیا آمدند
«بی‌گناهان در کشتی» سال ۱۸۶۹ منتشر شد تا راوی خواندنی و شیرینی باشد برای سفرهای نویسنده‌اش. «زندگی سخت» سال ۱۸۷۲ متولد شد و گنجینه‌ی دیگری بود از مشاهدات و شنیده‌های تواین در سفرهای هیجان‌انگیزش. تولد هر کتاب، مارک تواین را محبوب‌تر می‌کرد و ردپایش را پررنگ‌تر.
ماجرای تولد یک شاهکار
«ماجراهای تام سایر»، کتابی‌که برای نسل‌های مختلف، سلیقه‌های مختلف و ملیت‌های مختلف در گوشه‌گوشه‌ی جهان خاطره‌ساز و لبخندساز بود و هنوز هم هست، در سال ۱۸۷۶ نوشته شد. تام سایر روایت خاطرات پسربچه‌ای به همین نام است. پسربچه‌ای سرشار از شور و ماجراجویی که سرزندگی عجیبش را به جان خواننده می‌ریزد و در عین این‌که از نامرادی‌ها هم می‌گوید، پر از زندگی‌ست. سروکله‌ی هاکلبری هم اول در همین کتاب پیدا می‌شود و به‌نوعی می‌توان تایم سایر را شروع و مقدمه‌ای برای شاهکار مسلم دیگر مارک تواین، «هاکلبری فین» دانست. تام سایر به گفته‌ی نویسنده‌اش برای بچه‌ها نوشته شد، تام هیچ‌وقت در این کتاب به بزرگسالی نرسید ولی آن‌قدر جذاب بود که مرزهای سن و سلیقه را شکست و بزرگ‌سال‌ها را هم پای داستان‌هایش نشاند. تام سایر که در دل روایت‌هایش آینه‌ای بود به جامعه‌ی آمریکا، به شهرتی جهانی رسید؛ پایش به اقتباس‌های سینمایی باز شد و به زبان‌های زیادی درآمد.
هاکلبری فین قله‌ی مرتفع آقای نویسنده
معروف‌ترین اثر مارک تواین و قله‌ی مرتفع زندگی حرفه‌ای او، سال ۱۸۸۴ منتشر شد. هاک در کتاب تام سایر تمام نشد، بیرون آمد و داستان خودش را ساخت. نسخه‌ی اول این کتاب سال ۱۸۷۶ نوشته شد، ولی بعدها در جریان نوشتن شاهزاده و گدا و زندگی روی می‌سی‌سی‌پی متوقف شد. ۱۸۸۲ بود که تواین دوباره سفر رفت و بعد هاکلبری فین را به سرانجام رساند. هاک پسرکی تنها بود که با تمام توان برای زندگی‌اش می‌جنگید. مارک تواین در دل روایت زندگی هاک سری هم به آلام بشر می‌زند؛ به تبعیض‌ها و رنج‌هایی که حق زندگی را از بعضی آدم‌ها می‌دزدند.
هاک و روایت‌هایش چنان محبوبیتی کسب کردند که ارنست همینگوی، نویسنده‌ی بی‌بدیل آمریکایی بعدها درباره‌ی آن نوشت: «تمام داستان‌های ادبیات مدرن آمریکا از یک کتاب مارک تواین به نام «ماجراهای هاکلبری فین» نشات گرفته‌اند. پیش از آن هیچ‌چیز نبود؛ هیچ‌کدام از کتاب‌ها به این خوبی نبودند.»
هرچند قصه‌ی زندگی هاک به دلیل روایت صریحش بارها ممنوع شد، ولی هیچکس نتوانست از ورود آن به قلب‌های بچه‌ها، نوجوان‌ها و بزرگ‌سال‌های سرتاسر دنیا جلوگیری کند. ماجراهای هاکلبری در کسب شهرت از تایم سایر سبقت گرفت و پایش به کشورهای مختلف رسید.
مارک تواین بیرون از مرزهای داستان
مارک تواین سال ۱۸۷۰ با اولیویا لانگدون ازدواج کرد. آن‌ها صاحب سه دختر و یک پسر شدند، ولی پسر تواین در کودکی تسلیم دیفتری شد. مارک و اولیویا چند سال در هارتفورد زندگی کردند؛ در همان سال‌ها بود که آقای نویسنده شاهکارهایش را روی کاغذ آورد.
آیینه‌ی تمام‌نمای رنج مردم
آثار مارک تواین آیینه‌ی تمام‌نمای رنج مردمش بودند؛ او در هر اثرش از تبعیض می‌گفت، از ظلمی که بر مردم می‌رفت و از سنت‌های پوسیده‌ای که آدم‌ها را به خاطر رنگ پوست و… دسته‌بندی می‌کرد. او بارها از برده‌داری انتقاد کرد و سعی کرد صدای طبقات محروم‌تر باشد.
مردی که نمی‌میرد
سال‌های پایانی زندگی مارک تواین با ورشکستگی و ماجراهای سیاسی همراه شد. دو دختر و همسرش را از دست داد و بدون سلاح با سوگی سنگین روبه‌رو شد. در نهایت ۲۴ آوریل سال ۱۹۱۰، تواین زمین را ترک کرد؛ نویسنده‌ای که آمده بود راوی عصر خودش باشد. تواین سال‌ها بعد از مرگش هنوز خوانده می‌شود؛ هنوز رد پایی پاک نشدنی در حافظه جمعی دارد و محکم‌تر از همیشه مقابل سد غول‌پیکر زمان ایستاده است. مردی که به زعم فاکنر «پدر همه‌ی ما»ست.
آثار مارک تواین
رمان‌های مارک تواین
- ماجراهای تام سایر
- شاهزاده و گدا
- تام سایر در خارج
- بیگانه مرموز
- عصر طلایی
- یک یانکی اهل کنتیکت در دربار شاه آرتور
- تراژدی ویلسون کله‌پوک
- ماجراهای هاکلبری‌فین
- داستان یک اسب
- خاطرات شخصی ژان‌دارک
داستان‌های کوتاه
- جست‌و‌خیز قورباغه ولایت کالاوراس
- به دنبال خط استوا
- بشر چیست
- زندگی بر روی می‌سی‌سی‌پی
- مردی که هایدلبرگ را تباه کرد
- خاطرات آدم
- یک قتل یک راز یک ازدواج
- خاطرات حوا
- داستان یک سگ
پیشنهاد می‌کنیم زندگینامه رولد دال یکی دیگر از نویسندگان بزرگ کودک و نوجوان را هم در سایت آی‌قصه بخوانید.
