والدین باید از هر فرصتی برای آموزش دلیل معذرت‌خواهی و رفتار مناسب استفاده کنند
بسیاری از متخصصان کودک بر این عقیده‌اند که وقتی بچه‌ها کار اشتباهی انجام می‌دهند، نباید آنها را مجبور به عذرخواهی کنیم. اما این به معنای تنبیه نکردن آنها به خاطر رفتار بدشان هم نیست. بزرگترها باید از این فرصت استفاده کرده و به کودک، دلیل اشتباه بودن رفتارش را بفهمانند و همزمان، رفتار درست و مناسب را نیز به او یاد دهند. مثلا اگر کودک را بخاطر گاز گرفتن یا زدن کودکی دیگر مجبور به عذرخواهی کنیم، فقط به زور از او یک معذرت‌خواهی دروغین و غیرصادقانه گرفته‌ایم، بدون اینکه تغییری در رفتار بدش ایجاد کرده باشیم. خوب پس والدین و مراقبین باید در این شرایط چه کار کنند؟
این مطلب را مجله کودک، تیم پژوهشی و آموزشی آی‌قصه از سایت معتبر verywellfamily ترجمه و بازنویسی کرده است.
از رفتارهای بد به عنوان فرصتی برای آموزش رفتار مناسب استفاده کنید
کارشناسان در این مورد، نظرات بسیار متفاوتی دارند، اما در کل همه آنها معتقدند که بهترین راه برای مقابله با این مسئله، ترغیب کودک به فکر کردن در مورد اشتباهی که مرتب شده، دلیل اشتباه بودن آن، و تأثیر رفتار بد او روی کودک دیگر است. پس از اینکه به کودک مهلت فکر کردن به رفتارش را دادید، از او بپرسید چه کاری می‌تواند برای درست کردن اوضاع انجام دهد. شاید بگوید که اسباب‌بازی‌ای که از کودک دیگر گرفته است را به او برمی‌گرداند. اگر کودک خودش اعلام کرد که می‌خواهد عذرخواهی کند و کودک دیگر را بغل کند، بگذارید این کار را انجام دهد، چون این ایده خودش بوده و به همین دلیل، معنای بیشتری داشته و از روی خلوص نیت است. گفتن عبارت “متأسفم” هیچوقت نباید فراموش شود، اما اینکه بچه‌ها را وادار کنیم فقط این کلمه را بگویند، بدون اینکه معنی آن و نحوه حل این مسئله را بفهمند، هیچ کمکی به این قضیه نکرده و مشکل اصلی را حل نمی‌کند.
به کاری که کرده، برچسب رفتار غلط بزنید
والدین و مراقبین باید صراحتا به کودک بگویند که رفتارش اشتباه بوده است. با این کار، به او یاد می‌دهید که گاز گرفتن، کتک زدن یا برداشتن اسباب‌بازی بقیه، رفتار مناسب و قابل قبولی نیست. اگر این رفتارش را نادیده بگیرید، این باور را در او تقویت خواهید کرد که رفتار بد هیچ اهمیتی ندارد و هیچ پیامد منفی برایش به همراه نخواهد داشت.
رفتار خوب را به او نشان دهید تا از شما الگو بگیرد
گاهی اوقات کودکان نمی‌دانند چطور وضعیت را بهتر کنند، پس شما به عنوان والدین باید رفتار درست و مناسب را به او نشان دهید. والدین باید رفتارهای خوب و درست را الگوی خود قرار دهند و نحوه مواجهه با موقعیتهای دشوار را به کودک یاد دهند. همه شما دوست دارید فرزندتان را جوری بار بیاورید که خودش را به عنوان فردی سخاوتمند ببیند که چنانچه مرتکب اشتباهی شد یا به شخصی دیگر آسیب زد، خودش بتواند اوضاع را بهتر کند. بسیاری از کودکان خردسال تا زمانی که بارها با این وضعیت مواجه نشوند و والدین، طریقه برخورد با کودک دیگر را به آنها آموزش ندهند، نمی‌توانند کلمات درست را پیدا کنند و به زبان بیاورند. مثلا به کودک دیگر بگویید، “ما خیلی متأسفیم که وقتی جو اسباب‌بازیت را گرفت، تو اینقدر ناراحت و غمگین شدی؛ او یادش رفت که خودش این حرف را بزند. اما حالا خیلی خوشحالیم که حالت بهتر شده.” کودکان نحوه ترمیم و بهبود روابط را از بزرگترها یاد می‌گیرند. باید به بچه‌ها یاد دهیم که همه رابطه‌ها دچار ازهم گسیختگی شده و دوباره ترمیم می‌شوند.
درباره احساسات و عواطف صحبت کنید
کودکان پیش‌دبستانی کم‌کم شروع به یادگیری همدلی می‌کنند. وقتی کودک بفهمد که رفتارش باعث ناراحتی یا عصبانیت کودک دیگر شده، تأثیر خیلی بیشتری نسبت به اینکه به او بگویید “توی دردسر افتاده” خواهد داشت. نقش بزرگترها این است که ابتدا به کودک بفهمانند رفتار او باعث آسیب کودک دیگر شده (چه از نظر جسمی چه از نظر روحی)، و سپس او را وادار کنند مسئولیت رفتار بد خود را بپذیرد و در قبال آن پاسخگو باشد.
والدین و مراقبین کودک باید با هم در مورد دلیل عذرخواهی، هم کلام و هم نظر باشند
هماهنگی بین والدین و مراقبین و معلمین کودک باعث می‌شود که او بفهمد در هر زمینه، قوانینی وجود دارد که اگر از آنها تخطی کند، عواقب ثابت و حتمی برایش خواهد داشت. اگر پرستار بچه دارید، با هم در مورد یک روش ثابت برای برخورد با اینگونه شرایط تصمیم‌گیری کنید. اگر کودکتان به مهد کودک یا پیش‌دبستانی می‌رود، از مسئولین و مراقبین بپرسید که در صورت بدرفتاری کودک، به چه شکل با او برخورد می‌کنند. والدین و مراقبین باید به کودک، پیام مشابهی را در مورد رفتارهای او منتقل کنند. برقراری ارتباط خوب به کودک کمک می‌کند دلیل این احساسی که در این شرایط دارد را درک کند.
عشق خود را از کودک دریغ نکنید
هرگز نگذارید کودک حس کند که بخاطر اشتباهی که کرده، مورد بی‌مهری شما قرار گرفته است. این ضرب‌المثل قدیمی را به خاطر داشته باشید که، “من خودت را دوست دارم، ولی رفتارت را نه.” وقتی کودک رفتاری می‌کند که مورد پسند شما نیست، به او بگویید، “از اینکه ماشین اسباب‌بازی برادرت را که داشت با آن بازی می‌کرد برداشتی، اصلا خوشم نیامد. ما بدون اجازه، اسباب‌بازی دیگران را برنمی‌داریم. الان برادرت ناراحت و غمگین است. چطور می‌توانیم به او کمک کنیم؟” معذرت‌خواهی اجباری هیچ تغییری در رفتار (کودکان یا بزرگسالان) ایجاد نمی‌کند و فقط باعث خجالت و عصبانیت کودک می‌شود. بهترین راهکار این است که کودک را وادار کنیم به اشتباه خود اعتراف کند و کمکش کنیم که وضعیت را تغییر دهد.
این مطلب را مجله کودک، تیم پژوهشی و آموزشی آی‌قصه از سایت معتبر verywellfamily ترجمه و بازنویسی کرده است.
