اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی(ADHD) در کودکان چیه؟ (علائم و راه درمان)
گاهی متوجه می‌شید کودکتون تمرکز کافی برای کارهای روزمره‌اشو نداره یا کاری رو کامل انجام نمیده یا آروم و قرار نداره و مدام در حال حرکته.
این علائم می‌تونه به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) مربوط باشه، این اختلال بین بچه‌ها شایعه اما زود قضاوت نکنید و زود هم نگران نشید، بلکه در اسرع وقت به دکتر مراجعه کنین.
در این مقاله هم می‌خوایم براتون از علائم و راه درمان این اختلال بگیم:
اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی چیه؟
ADHD یا اختلال نقض توجه/بیش‌فعالی یه اختلال مزمنه که کودکان رو درگیر می‌کنه و معمولا تا بزرگسالیشون هم ادامه داره. رشد مغز و فعالیت مغز فرد مبتلا به ADHD با افراد معمولی خیلی تفاوت داره.
بچه‌هایی که به این اختلال دچار می‌شن، اعتمادبه نفس کمتری دارن، در برقراری ارتباط مشکل دارن و عملکردشون در مدرسه هم ضعیفه.گاهی این اختلال با افزایش سن، کمتر میشه و گاهی هم اصلا از بین نمیره اما این افراد یاد می‌گیرن چجوری با وجود این اختلال، در کار و زندگی موفق بشن.
درمان‌هایی که دکترها برای بچه‌ها در نظر می‌گیرن، کاملا این اختلال رو رفع نمی‌کنه و فقط علائم رو کم می‌کنه. درمان‌ها هم معمولا دارویی و تراپی هستن. توجه کنین تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع خیلی خوب می‌تونه روی این اختلال تاثیر بذاره.
چرا بچه‌ای باید به اختلال نقص توجه دچار بشه؟
هنوز علت دقیق اختلال ADHD مشخص نیست و محققا و پزشکا در حال تحقیقات بیشتر هستن. اما یسری عوامل ممکنه تاثیر داشته باشه؛ مثلا ژنتیک، محیط یا مشکلات سیستم عصبی در لحظه رشد کودک.
عواملی که باعث میشه احتمال اینکه کودکتون به این اختلال مبتلا بشه شامل:
– والدین یا خواهر و برادر، مبتلا به ADHD یا سایر اختلال‌های سلامت روان باشن
-کودک در معرض سموم محیطی مثل سرب که بیشتر در لوله‌های ساختمان‌های قدیمی‌تر پیدا میشه،قرار بگیره.
-مادر وقتی بارداره، مواد مخدر،الکل یا سیگار مصرف کنه.
– تولد زودرس
البته پزشکا به شکر هم مشکوک هستن ولی هنوز مدارک مستند پیدا نکردن.
توجه کنین که خیلی از مشکلات دوران کودکی شاید باعث بشه کودکتون نتونه تمرکز کنه و مشکل حفظ توجه داشته باشه اما این علائم ممکنه ADHD نباشه.
چجوری پیشگیری کنیم؟
برای اینکه خطر ابتلا به ADHD رو درکودکتون کم کنید:
– تو دوران بارداری از هر چیزی که می‌تونه به رشد جنین آسیب بزنه، دوری کنین مثلا الکل نخورید، از مواد مخدر استفاده نکنید یا سیگار نکشید.
– کودکتون رو در معرض آلاینده‌ها و سموم مثل دود سیگار یا رنگ سرب قرار ندید.
– این موضوع هنوز ثابت نشده اما عاقلانه‌اس اگه تو پنج‌سال اول زندگیش، اجازه ندید کودکتون زیاد جلوی تلویزیون باشه یا بازی ویدیویی کنه.
اگه بچهاتون ADHD داشته باشه، چه علائمی داره؟
امکان داره همه بچه‌ها گاهی حوصله‌اشون سربره و نخوان به حرفای مربی یا شماها گوش کنن یا گاهی دوست ندارن منتظر نوبتشون باشن و مدام بخوان بازی و حرکت کنن. این موارد امکان داره هرازگاهی اتفاق بیفته اما برای بچه‌های مبتلا به ADHD همیشه این اتفاقا رخ میده و مبارزه برای آروم‌کردنشون خیلی خیلی سخت‌تره.
کودکای مبتلا به ADHD هم می‌تونن علائم زیر رو داشته باشن:
- بی‌توجه هستن: بچه‌هایی که توجه‌اشون پایینه، خیلی راحت هم تمرکزشون به هم میریزه و خیلی هم سخته تا تمرکزشون رو حفظ کنن. معمولا به حرفا و دستورالعمل‌هایی که بهشون توضیح داده میشه، به خوبی گوش نمی‌دن و ممکنه جزئیات مهم کار رو از دست بدن. کاری هم که شروع می‌کنند، به پایان نمی‌رسونن. اونا ممکنه فراموشکار باشن و مدام وسایلشون رو گم کنن.
- بیش‌فعالی: بچه‌های بیش‌فعال بی‌قرار هستن و به راحتی هم خسته می‌شن. با ساکت نشستن و هیچ‌کاری نکردن، مشکل دارن. ممکنه با عجله کارها رو انجام بدن و به خاطر عجول‌بودنشون اشتباهات بدی هم مرتکب بشن. احتمال داره کارها و رفتارهاشون در زندگی بقیه هم اختلال ایجاد کنه.
- تکانشی (Impulsive): این یه اصطلاحه روانشناسیه. بچه‌هایی که تکانشی هستن، قبل فکر کردن، سریع عمل می‌کنن. حرف بقیه رو قطع می‌کنن و براشون سخته منتظر بمونن. ممکنه بدون اجازه کارهایی کنن که نباید انجام بدن. در موقعیت‌های مختلف هم واکنش‌های احساسی خیلی شدیدی دارن.
توجه کنید که گاهی شما پدر و مادرها یا معلم‌ها این علائم رو در بچه خیلی کوچیک می‌بینین. درصورتیکه برای بچه خیلی کوچیک طبیعیه که بی‌قرار و بی‌حوصله باشه و حوصله‌اش سر بره. همه علائم نشونه ADHD نیست. در کنارش امکان داره بچه‌ای یکی از این علائم رو داشته باشه ولی بقیه علائم رو نداشته باشه.
می‌دونستید این اختلال در پسرا بیشتر از دخترها دیده میشه؟ دخترا بیشتر ممکنه فقط علائم بی‌توجهی رو داشته باشن و کمتر احتمال داره رفتار مخرب دیگه‌ای از خودشون نشون بدن. به همین دلیل امکان داره خانواده‌ها و معلما نتونن دخترایی که واقعا ADHD دارن رو تشخیص بدن.
امکان داره علائم دیگه هم در کودکتون ببینید که نشونه ADHD باشه مثلا:
- اختلال اضطراب: این اختلال باعث میشه کودکتون بیشتر مواقع نگران و عصبی باشه. علائم فیزیکی هم داره مثل ضربان قلب سریع،تعریق و سرگیجه.
- اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD): اگه کودکتون به این اختلال دچار شده، یعنی اون رفتارهای مخرب و منفی داره به خصوص این رفتارها رو با شما یا معلمش که مسئولش هستید،از خودش نشون میده.
- اختلال سلوک (conduct disorder): در این اختلال هم کودک یا نوجوانتون تمایل داره یسری رفتارهای ضداجتماعی انجام بده مثل دزدی،دعوا،خرابکاری یا آسیب‌رسوندن به افراد یا حیوانات.
- افسردگی
- مشکل خواب: بچه مبتلا به ADHD ممکنه نتونه شب‌ها به راحتی بخوابه و یه الگو نامنظم خواب داره.
- انواع اختلال اوتیسم
- بیماری صرع: صرع روی مغز تاثیر داره و باعث حمله‌های مکرر و تشنج میشه.
سندروم تور و اختلال ADHD بهم ربط دارن؟
باید بگیم بله. این سندروم و اختلال به هم ارتباط دارن. یعنی امکان داره کودکتون به سندروم تور مبتلا باشه و تیک‌های عصبی حرکتی و صوتی هم داشته باشه و به اختلال ADHD هم مبتلا بشه یا برعکس. تشخیص این موضوع با دکتر متخصصه.
اگه می‌خواید بیشتر در مورد تیک‌های عصبی در بچه‌ها و سندروم تور بخونید این گزارش رو از دست ندید:
علت تیک‌عصبی کودکان چیه؟(علل و درمانش)
بچه‌ها با اختلال نقص توجه در زندگی مشکلاتی دارن:
اختلال ADHD می‌تونه زندگی کودکتون رو بهم بریزه:
-این بچه‌ها اغلب تو کلاس درس با مشکل مواجه هستن؛ اینجوری در تحصیلاتشون هم شکست می‌خورن و بقیه درموردشون قضاوت می‌کنن
-نسبت به بچه‌هایی که ADHD ندارن، بیشتر آسیب می‌ببینن.
-اعتماد به نفس و عزت‌نفس پایینی دارن.
-به احتمال زیاد در تعامل با بزرگترها یا همسن‌هاشون با مشکل برمی‌خورن و گروه‌های دوستی بچه‌ها به سختی اونا رو قبول می‌کنن.
-امکان داره در خطر مصرف مواد مخدر و مصرف الکل و رفتارهای بزهکارانه باشن.
دکترها چجوی اختلال نقص توجه رو تشخیص میدن؟
اگه فکر می‌کنین کودکتون ADHD داره و علائمش هم داره، حتما به دکترش مراجعه کنین.
دکترها همه علائم رو بررسی می‌کنن و بینایی و شنوایی بچه رو می‌سنجن تا مطمئن شن چیز دیگه‌ای باعث اون علائمی که شما دیدید، نباشه. برای تشخیص ADHD هم دکترها درمورد سلامت، رفتار و فعالیت کودکتون سوال می‌پرسن.
از شما می‌خوان تا یه چک‌لیست درمورد رفتار کودکتون تکمیل کنین و حتی از معلم فرزندتون هم می‌خواد اون چک‌لیست رو پر کنه. بعد از اینکه این اطلاعات رو جمع کرد، بررسی‌های خودشو شروع می‌کنه و زمانی به طور قطع می‌‌گه کودکتون به ADHD مبتلا شده که موارد زیر اتفاق افتاده باشه:
-بیش‌فعالی و عدم توجه‌اش از بقیه هم‌سن‌های دیگه‌اش بیشتر باشه.
-این رفتارها از زمانی که خیلی بچه بود، وجود داشته و تا الان هم همون رفتارها رو داره.
-رفتارهای کودکتون روی عملکردش در مدرسه و خونه تاثیر گذاشته.
– بررسی معاینه سلامتی کودک نشون بده که اختلال‌های دیگه باعث اون رفتارها نمیشه.
خیلی از بچه‌های مبتلا به ADHD مشکلات یادگیری دارن، نافرمانی می‌کنن،اختلال اضطرابی و مشکلات خلق دارن. دکترها همراه با ADHD این اختلال‌ها رو هم درمان می‌کنن. اگه لازم باشه دکتر، شما رو به روانشناس کودک یا روانپزشک ارجاع میده.
چطور کودکم رو درمان کنم؟
درمان اختلال نقص‌توجه یا ADHD به چند بخش درمان دارویی،رفتار درمانی،مدیریت والدین و پشتیبانی مدرسه تقسیم میشه.
درمانگرا می‌تونن به بچه‌های ADHD کمک کنن تا مهارت‌های اجتماعی و عاطفیشون رو افزایش بدن.شما پدرها و مادرها هم می‌تونید آموزش ببینید که چطوری با کودکان ADHD رفتار کنین. معلمای مدرسه هم می‌تونن به بچه‌های مبتلا به اختلال نقص توجه کمک کنن تا از مدرسه لذت ببرن.
شما والدین چه کمکی می‌تونی به کودکتون کنین؟
اگه کودکتون به اختلال نقص توجه مبتلا شد چند راه‌حل رو به کار بگیرید:
- خودتون رو درگیر این اختلال کنین: همه‌چیز درباره ADHD رو یاد بگیرید،تمام توصیه‌های درمانگرا و دکترها رو گوش و عمل کنین. هرتراپی که پیشنهاد میشه رو برید و باهاشون ملاقات و صحبت کنین.
- درمان دارویی رو جدی بگیرین: اگه کودک شما باید برای این اختلال قرص بخوره، حتما سرساعت و دوز مناسبش رو بهش بدید. قرص‌ها رو هم جای مناسب نگه‌داری کنین
- با معلما همکاری کنین: با معلمای کودکتون صحبت کنید و هراز چندگاهی وضعیت کودکتون رو جویا بشید. با همکاری یکدیگر کاری کنید تا بچهاتون بهبود پیدا کنه.
- به بچه وضعیتش رو توضیح بدید: با کودکتون درمورد اختلالی که داره، صحبت کنید، حمایتش کنید و بهش اطمینان بدید که همه‌چیز خوب میشه. روی اعتماد به نفس و نقاط قوت کودکتون کار کنین.
- عضو گروه‌های مختلف مربوط به این اختلال بشید: احتمالا خانواده‌ها و فعالان این حوزه گروه‌های مختلف برای حمایت از افراد دارای ADHD تشکیل دادن. سعی کنید عضو این گروه‌ها بشید و اطلاعاتتون رو درمورد این اختلال به‌روز کنین.
در پایان…
درمان درست می‌تونه به این بچه‌ها کمک کنه تا روی تمرکز و رفتار و کنترل احساسشون کار کنن. خوردن غذاهای سالم، خواب کافی و تمرین و خانواده حامی که بدونه چطوری دربرابر ADHD رفتار کنه، می‌تونه درمان کودکتون رو تسریع بده.
