همه ما بی‌صبرانه منتظر این هستیم که کودکمان زبان باز کند و برایمان شیرین‌زبانی کند. برایمان هیجان‌انگیز است که اولین کلمه کودکمان چیست؟ اما اولین حرف زشت یا به عبارتی فحش چی؟ منتظر این کلمات نیز هستیم یا با شنیدنش از کوره در می‌رویم، چشم‌مان گرد می‌شود و دنبال جایی هستیم تا بهش پناه ببریم و یک دل سیر بخندیم؟ تیم پژوهشی و آموزشی سایت قصه های کودکانه آی‌قصه در این پست می‌خواهد درباره‌ی واکنش به فحاشی کودکان نکاتی بگوید تا بدانیم با فحاشی در کودکان چه کنیم.
چرا کودکان فحش می‌دهند و فحاشی در کودکان چه دلایلی دارد؟
وقتی کودک حرف زشت می‌زند، و این اتفاق به طور قطع می‌افتد، هم دلمان می‌خواهد بخندیم و هم گریه کنیم و تمام چیزی که در ذهنمان چرخ می‌زند این است که «یعنی چطور اتفاق افتاد؟» بدون شک کودک این کلمه را از شما یا کس دیگری شنیده است. اما این برایتان جالب است که همراه این کلمه، هزار حرف خوب دیگر و میلیون‌ها جملات قشنگ دیگر از دهان شما و اطرافیانش بیرون آمده و چرا این کلمه؟ با خودتان می‌گویید که جدا؟ بعد از آن همه زحمتی که کشیدم تا بگویی «لطفا» و یا «ممنون« در نهایت باید این حرف را از تو بشنوم؟
آلیسون شفر، مشاور خانواده و نویسنده کتاب honey I wrecked the kids می‌گوید: «و به احتمال زیاد این جملات را با هیجان به زبان آورده‌اید یا نهایتا دست‌هایتان را دور دهانتان حلقه کرده‌اید و یا حالت چهره‌تان طوری تغییر کرده که فقط اوضاع را خرابتر می‌کند. کودکان بیشتر از حرف‌هایتان به حالات شما دقت می‌کنند، کلمات همراه حالات هستند و کودک شما را هنگام فحش دادن یا به قولی حرف زشت زدن دیده و فهمیده که این کلمه فرق دارد».
مهم نیست که کودک شما چه حرف زشتی به زبان آورده است، مهم عکس‌العمل شما بلافاصله بعد از این است که این کلمه از دهان کودکتان بیرون می‌آید و واکنشی که به فحاشی در کودکان نشان می‌دهید.
شفر می‌گوید: «اولین باری که این کلمه از دهان کودک شما خارج می‌شود، او در واقع نمی‌داند معنی آن چیست و فکر نمی‌کند که چه می‌گوید. اما وقتی که یک عکس‌العمل عجیب و غریب ببیند با خودش فکر می‌کند چه جالب! با اینکه نمی‌دانم معنی‌اش چه می‌شود اما این کلمه حسابی مامان بابا را به هم می‌ریزد».
رابطه‌ی فحاشی در کودکان با میل به استقلال!
و صد در صد این قضیه می‌تواند باعث شود که کودکان بارها و بارها این کلمات را تکرار کنند و تلاش کنند تا به شما بفهمانند که کنترلی روی آنها ندارید. این بخشی از شکل‌گیری استقلال آنهاست.
بخشی از این عمل نیز بر‌می‌گردد به اینکه چطور بارها و بارها مجبورشان کرده‌اید که مودب باشند، حرف‌های خوب بزنند، همیشه تشکر کنند و همیشه برای هر چه که می‌خواهند لطفا فراموششان نشود. این قضیه در ذهن کودک به این شکل ترجمه می‌شود که ترجمه غلطی هم نیست: «من می‌خواهم تو را کنترل کنم».
شیفر می‌گوید: «پس در این لحظه ایگوی کودکتان دست به کار می‌شود و با خودش می‌گوید این شد، حالا کاری می‌کنم که بفهمید نمی‌توانید مرا مجبور به کاری کنید».
در حقیقت شما به شکل پنهانی و نامحسوس بهتر می‌توانید رفتار کودک را شکل دهید. الگوی رفتاری مناسبی برای او باشید، فرقی نمی‌کند با کودکتان صحبت می‌کنید، با دوستتان و یا حتی با خرس اسباب‌بازی در حین یک بازی خلاقانه! و البته فراموش نکنید که وقتی خوب و درست رفتار می‌کنند این را حتما به آنها بگویید.
با فحاشی در کودکان چه کنیم؟
و اگر خیلی نگران این هستید که این کلمات نه چندان زیبا لق‌لقه زبان کودک دلبندتان شود می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید.
راه حل اول: به فحاشی در کودکان بی‌توجه باشید
غالبا فحاشی در کودکان با مشکلات دستوری همراه است. فراموش نکنید با کلمه‌ای که به نظرتان نادرست است هم مثل کلماتی چون چنگال یا اردک برخورد کنید. تلفظ صحیحش را به او بگویید و این را در کمال بی‌توجهی انجام دهید، انگار که به جای آلبالو گفته آبلالو و لطفا نخندید.
راه حل دوم: وقتی کودک فحش می‌دهد، تهدید را تبدیل به فرصت کنید
برای کودکتان توضیح دهید که چرا این کلمه زشت و نامناسب است. نیازی نیست خیلی وارد جزییات شده و همه چیز را برایش باز کنید. فقط بگویید که زدن این حرف زشت است و دیگران را ناراحت می‌کند. به او بگویید که چه کلمه‌ای مناسب است و چه کلمه‌ای نه و آن را به عنوان بخشی از قوانین ارتباط برایش توضیح دهید. فراموش نکنید که آنها آدم کوچولوهایی هستند که هنوز خیلی از کار جهان سر در نمی‌آورند و این وظیفه ماست تا این چیزها را برایشان توضیح دهیم. این نکته‌ی مهم را درباره‌ی طرز برخورد با فحاشی در کودکان از یاد نبرید.
راه حل سوم: اگر این رفتار ادامه‌دار شد، زمین بازی را عوض کنید
یادتان نرود که کودکان همه این کارها را می‌کنند تا توجه ما را به خود جلب کنند و برای آنها جذب توجه منفی خیلی بهتر از بی‌توجهی است. پس به آنها بگویید که می‌دانید چه می‌کنند. اما خودتان در موقعیت فحاشی در کودکان بچه نشوید. فقط به آنها بگویید : «می‌دونم که خیلی دلت می‌خواد ما از این حرفی که زدی عصبانی بشیم یا شوکه بشیم»، یا اینکه «به نظرم دلت می‌خواد که ما بفهمیم بزرگ شدی و می‌خوای با زدن حرف‌های زشت این رو به ما نشون بدی». شیفر در این رابطه توضیح می‌دهد: «خیلی وقت‌ها همینکه بچه‌ها بدانند شما بازیچه‌شان نیستید و نمی‌توانند با گفتن چند کلمه شما را از کوره در ببرند آنها را به ادامه این راه دلسرد می‌کنند. پس زمین بازی را عوض کنید».
راه حل چهارم: به آنها قدرتی که با تمام وجود دنبالش هستند را بدهید
به گفته شیفر، شاه‌کلید حل تمام مشکلات در حقیقت همین است. که خیلی وقت‌ها مسخره و دور از ذهن به نظر می‌رسد. کودک شما می‌خواهد که خودش لباس‌هایش را انتخاب کند؟ این اجازه را به او بدهید. یا شاید دلش می‌خواهد که به جای اینکه از صندلی غذاخوری مخصوصش استفاده کند مثل بزرگترها پشت میز بنشیند؟
«کودکان با تمام وجود می‌خواهند که آدم بزرگ به‌نظر برسند و ما پیوسته تلاش می‌کنیم تا آنها را بچه فرض کنیم و به همین دلیل آنها دنبال راه‌های دیگری هستند تا به ما ثابت کنند که بزرگ شده‌اند و نباید با آنها مثل بچه‌ها رفتار کنیم. به محض اینکه متوجه شدید فرزندتان از پس کارهایش بر می‌آید، به او اجازه دهید تا مستقل باشد تا احتیاجی به فحش دادن برای بزرگ نشان دادن خودش نداشته باشد».
حالا که دیگر می‌دانید در حقیقت پشت کلمات زشتی که لرزه بر اندامتان انداخته چه خبر است احتمالا راحت‌تر می‌توانید این مرحله را پشت سر بگذارید و اگر کودک شما در یک مهمانی بزرگ خانوادگی در چشم‌های مادربزرگ‌اش زل زد و فحش داد، پنیک نکنید.
این مقاله درباره‌ی فحاشی در کودکان توسط فاطمه فرهاد، نویسنده‌ی اپلیکیشن قصه های صوتی کودکانه آی قصه تهیه شده است و ترجمه‌ی آزادی از مقالاتی در verywellfamily و todaysparent است.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی «با دخالت دیگران در تربیت فرزندان چه کنیم» را نیز بخوانید.
